Takıntı ve Zorlantı Bozukluğu (Obsesif Kompulsif Bozukluk - OKB) Nedir?

Kişi sıkıntı ve kaygısından kurtulmak için bazı davranışsal stratejiler kullanır. Kompülsüyonlar da (zorlantı nedir?) takıntıların yol açtığı kaygıdan kurtulmak amacıyla gerçekleştirdiği ya da gerçekleştirmek zorunda hissettiği ritüeller, davranışlar (sürekli ellerini yıkamak, kapıların/camların kapalı olduğunu sürekli kontrol etmek) ya da zihinsel eylemlerdir (sayı sayma, sözcükleri sessiz bir şekilde yineleme). OKB’ye sahip olanlar obsesyon ve kompulsiyonları bir arada yaşayabileceği gibi bunlardan yalnızca birinin belirtilerini de gösterebilirler.

Bazen saatlerce süren takıntı bozukluğu kişinin önemli ölçüde zamanını alır ve işlevselliğini bozar. OKB hastaları düşüncelerini görmezden gelip durdurmaya çalışsa da bu durumu engellenemeyeceği gibi, istenmeyen düşüncelerini bastırma çabaları onları daha çok kaygıya sürüklerler. Kişinin kaygısını azaltmak için kullandığı davranışsal stratejiler takıntı hastalığını pekiştirerek bir döngüye sokar.

Aslında gün içerisinde herkesin aklına istenmeyen düşünceler gelir. Çünkü zihnin işlevi düşünmektir ve istenmeyen düşünceler zihnin işlevinin doğal bir sonucudur. Peki bu istenmeyen düşüncelerle neden bazı kişiler günlük işlevlerine devam edebiliyorken, bazı kişiler bu durumla başa çıkmakta zorlanıyor.

Bu düşüncelerin bir tehdit olarak görülmesi ve bastırılma çabası düşüncelerin gerçek olarak yorumlanmasına sebep oluyor. Düşüncelerin düşünce değil, gerçek olarak algılanması herkesin gün içinde defalarca yaşadığı durumu problem haline getirmektedir. Yani sorun olan obsesyonlar değil, obsesyonlarla ne yaptığımız oluyor.

Takıntı Bozukluğu Belirtileri (OKB Belirtileri)

En yaygın görülen obsesyon (takıntı) belirtileri:

• Aşırı kuşku duymak
• Simetri, düzen ve kusursuzluk dürtüsü
• Şiddet, dinsel ya da cinsel takıntılar. Kişi günahkar düşünmekten korkar
• Sosyal açıdan kabul edilmez bir davranışta bulunmaktan ya da rezil olmaktan korkma
• Hata yapmaktan korkma
• Başkasına zarar vermekten korkma
• Pislik ya da mikrop bulaşmasından korkma. Halk arasında temizlik hastalığı olarak da bilinir.

En yaygın görülen kompülsiyon (zorlantı) belirtileri:

• El sıkışmamak, kapı tokmağını tutmamak
• Tekrar tekrar ellerini yıkama
• Sürekli banyo yapmak
• Değeri olmayan nesneleri toplama ve biriktirme
• Yapılacak işleri belirli bir sayıda ve belirli sıraya sokarak yapma
• Belirli cümleleri, kelimeleri ya da duaları tekrarlama
• Rahatsız edici, akıldan çıkmayan ve uykuyu bölen görüntülere, kelimelere ya da düşüncelere takılma
• Yemeklerini belirli bir sıraya göre tüketme
• Evdeki eşyaları ya da kişisel eşyalarını belirli bir biçimde düzenleme
• Günlük rutin işleri yaparken yüksek sesli ya da içinden sürekli sayı sayma isteği
• Kilit, ocak, ütü, elektrik gibi kapanması gerekli olan eşyaları sürekli kontrol etme

Takıntı Zorlantı Bozukluğu Nedenleri (OKB Nedenleri)

Nedeni tam olarak bilinmemesine rağmen genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Genetik faktörlerin OKB oluşumunda ki etkisi ikiz çalışmaları ve OKB hastalarının 1. derece akrabaları ile yapılan çalışmalarda bulunmaktadır. OKB kişinin çevresinden dolayı yaşadığı yoğun stresten de kaynaklanabilir. Kişinin yaşadığı bazı çevresel faktörler, ciddi hayat değişiklikleri semptomların kötüleşmesine neden olabilir. Bu faktörlerden bazıları:

• Taciz
• Hastalıklar
• Sevilen ve yakının ölümü
• İlişki kaygıları
• Yaşam durumundaki değişiklikler
• İş veya okulla ilgili değişiklikler
• İş veya okulda yaşanan sorunlar

Takıntı Zorlantı Bozukluğu Tedavisi (Obsesif Kompulsif Bozukluk Tedavisi)

Obsesif Kompulsif Bozukluğun teşhisi için klinik gözlemin yanında takıntı bozukluğu testi olarak “Obsesif İnanışlar Ölçeği – OİÖ” kullanılmaktadır. OKB döngüsü oluşumu aşağıda verilmiştir. Kişi istem dışı oluşan rahatsız edici düşüncenin sebep olduğu kaygıdan kurtulmak için bazı davranışlarda bulunur ve rahatlar. Fakat bu rahatlama tekrar benzer düşüncelerin oluşumuna kadar sürer. Yani kısa süreli bir rahatlamadır. Dahası, rahatlamak için yaptığı davranışlar, ritüelleri yani kompülsiyonları kişinin takıntı hastalığını pekiştirerek bir döngüye sokar.

OKB tedavisinde bilişsel davranışçı terapi ile amaç döngüyü kırmaktır. Döngüdeki her madde ile çalışılır. Abartılmış düşüncelerini azaltmaya odaklanarak hastanın gerçek zannettiği düşüncelerin düşünce olduğunu fark etmesi sağlanır. Hastanın ritüellerini gerçekleştirmesini önlemeye yönelik çalışmalar yapılarak, daha kalıcı rahatlama stratejileri öğretilir.

OKB tedavisinde Denizli Kuğu Piskoloji’de uzman psikolog Bahar Bozbıyık bilişsel davranışçı yöntemler ile kalıcı sonuçlara ulaşmaktadır.